ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
Στη Θεσσαλονίκη στις 3 και 4 Απριλίου πάνω από 200
εκπρόσωποι δρώντων στη διασυνοριακή συνεργασία συμμετείχαμε σε συνέδριο με
τίτλο “ Η Διασυνοριακή Συνεργασία στη Ν.Α. Ευρώπη , Προκλήσεις Προβλήματα
Προοπτικές, συνεχίζοντας έναν δημιουργικό διάλογο ο οποίος ξεκίνησε στη Σόφια
το 2023.
Έναν διάλογο ο οποίος στο πρώτο του στάδιο
διαπίστωσε την κυριαρχία των οικονομικών κινήτρων στη συνεργασία μας, έναντι
κάθε άλλης μορφής συνεργασίας.
Μια κυριαρχία η οποία βέβαια μόνο θετική ανάγνωση
μπορεί να έχει, καθώς κινητοποιεί τους δρώντες, δημιουργεί αποτελέσματα έστω
και ατελή, συμβάλλει σε μια διαδικασία αυθόρμητου εξευρωπαϊσμού, που όμως από
μόνα τους δεν μπορούν εγγυηθούν την καλύτερη αντιμετώπιση των προκλήσεων.
Τις περισσότερες φορές μπορούν κριθούν
αναποτελεσματικά καθώς είτε οι διαθέσιμοι πόροι του προγράμματος INTERREG είναι ανεπαρκείς σε σχέση με
την χωρική κλίμακα στην οποία επιχειρούν να παρέμβουν, είτε χρηματοδοτούν την
ενδογενή ανάπτυξη χωρίς ιδιαίτερη διασυνοριακή επίδραση, είτε δεν συντονίζονται
αποτελεσματικά με άλλα προγράμματα διαρθρωτικού χαρακτήρα.
Είναι αλήθεια πως τα φυσικά οικοσυστήματα, οι
διασυνοριακές οικιστικές περιοχές, η υγεία, η κλιματική κρίση, η πολιτική
προστασία, απαιτούν μια διαφορετικού τύπου αντιμετώπιση.
Απαιτούν διάρκεια στο χρόνο, απαιτούν ολοκληρωμένο
σχεδιασμό, απαιτούν πολιτική βούληση,
απαιτούν σταθερότητα και τελικά κινητοποίηση γύρω από ένα κοινό όραμα.
Συνεπώς ακόμη και μακροσκοπικά είναι δυνατό να
υποστηριχθεί πως τα ζητήματα της διακυβέρνησης και του ολοκληρωμένου χωρικού
σχεδιασμού, απουσιάζουν από τη συνεργασία αυτή.
Πιο συγκεκριμένα απουσιάζουν μάλλον από τη σφαίρα
της δημόσιας συζήτησης τα ζητήματα αυτά, από κοινού με τα έστω και ατελή
διαθέσιμα εργαλεία.
Στη διάρκεια του συνεδρίου είχαμε την ευκαιρία να
ανακαλύψουμε την ευρωπαϊκή εμπειρία γύρω από την διακυβέρνηση των φυσικών
οικοσυστημάτων, των αστικών περιοχών, της υγειονομικής περίθαλψης και της
γενικότερης δικτύωσης μεταξύ των δρώντων.
Είχαμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε τις στρατηγικές
ολοκληρωμένης εδαφικής ανάπτυξης αλλά και της συνεργασίας των ακαδημαϊκών
ιδρυμάτων.
Διαπιστώσαμε όμως ταυτόχρονα ότι αποκλίνουμε από
την ευρωπαϊκή εμπειρία.
Μια σειρά από αντικειμενικοί παράγοντες καθιστούν
την ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης ως μια εδαφική ενότητα η οποία απαιτείται
να εμβαθύνει τη συνεργασία και να τη μετατρέψει σε ένα εργαστήρι παραγωγής
αποτελεσμάτων με πραγματικές διασυνοριακές επιδράσεις.
Προς αυτήν την κατεύθυνση θεωρούμε – αναγνωρίζουμε
τη σπουδαιότητα και τη σημασία ενός διακριτού οδικού χάρτη για τη βελτίωση των
χαρακτηριστικών της συνεργασίας στην περιοχή μας.
Στο επίκεντρο του πρέπει να βρεθούν όλα εκείνα τα
ζητήματα που απασχολούν τη σφαίρα της δημόσιας συζήτησης.
Θεωρούμε πως πρέπει να βρεθούν τα ζητήματα εκείνα
που σχετίζονται:
Διότι η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση υλοποιείται σε ότι
αφορά στο διασυνοριακό επίπεδο σε πέντε στάδια:
·
Θεσμική ολοκλήρωση με καίριο το ρόλο των ΕΟΕΣ ως
εργαστήρια πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, διασφαλίζοντας την προώθηση των αναγκών
των τοπικών κοινωνιών στα ανώτερα επίπεδα διοίκησης
·
Χρηματοδοτική ολοκλήρωση με τον ουσιαστικό ρόλο των
ευρωπαϊκών προγραμμάτων εδαφικής συνεργασίας (INTERREG) που λειτουργούν ως πιλότος για καινοτόμες
πολιτικές και επενδύσεις.
·
Γνωστική ολοκλήρωση με την επακόλουθη επιμόρφωση
των στελεχών των τοπικών και περιφερειακών αρχών μέσα από τη συμμετοχή τους σε
συνεργατικά σχήματα, στο πλαίσιο των προγραμμάτων.
·
Διοικητική ολοκλήρωση με την υιοθέτηση της
κουλτούρας της αλλαγής εκ μέρους των ΟΤΑ κατά τις συνεργασίες τους με
αντίστοιχους οργανισμούς και άλλους φορείς της αλλοδαπής.
·
Πολιτισμική ολοκλήρωση με την εμπέδωση της αξίας
της αλληλεγγύης μεταξύ διοικητικών αρχών και τοπικών κοινωνιών σε διασυνοριακό
επίπεδο.
Γνωρίζουμε πως πρώτοι από όλους, εμείς οι δρώντες
στη διασυνοριακή συνεργασία στην περιοχή πρέπει να κινητοποιηθούμε
αποτελεσματικότερα.
Πρέπει να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικότερα τις
προκλήσεις, με τα έστω και ατελή εργαλεία που είναι διαθέσιμα.
Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις χρηματοδοτικές
δυνατότητες όχι ως αυτοσκοπό αλλά ως μέσο.
Πρέπει να διαβάσουμε και να κατανοήσουμε τις
βέλτιστες πρακτικές που εξελίσσονται στον χώρο της Ε.Ε.
Όμως είναι επίσης σαφές πως δεν μπορούμε να
αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα τις προκλήσεις μόνοι μας. Χρειαζόμαστε
βοήθεια και υποστήριξη.
Προς αυτήν κατεύθυνση καλούμε το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών, τις
Υπηρεσίες Διαχείρισης του INTERREG,
το Συμβούλιο της Ευρώπης να συνδράμουν προς αυτήν την κατεύθυνση.
Χαιρετίζουμε τη δήλωση του Προέδρου της Κεντρικής
Ένωσης Δήμων Ελλάδας περί της υποστήριξης της ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης
προς την κατεύθυνση τις ενίσχυσης της προσπάθειας της για τη βελτίωση του
περιεχομένου και των όρων της διασυνοριακής συνεργασίας στις διασυνοριακές
περιοχές της χώρας αυτής.
Καλούμε τους υποεθνικούς δρώντες στη διασυνοριακή
συνεργασία να συμμετάσχουν δυναμικότερα στη θεσμικά κατοχυρωμένη εδαφική
συνεργασία.
Καλούμε τα τεχνικά και επιστημονικά στελέχη να
υποστηρίξουν εκείνες τις πρωτοβουλίες που βελτιώνουν τον διασυνοριακό χωρικό
σχεδιασμό και την αποτελεσματικότερη δικτύωση.
Καλούμε όμως και όλα τα επίπεδα διοίκησης των
Κρατών της Ν.Α. Ευρώπης να:
·
αλλάξουν την περιοριστική αντίληψη του σχεδιασμού
τους υπέρ του τοπικού επιπέδου
·
προχωρήσουν όπου απαιτείται σε γενναίες
μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέπουν τις τοπικές κυρίως αρχές, να αυτενεργούν και
να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες όταν αυτές αφορούν στο τοπικό επίπεδο
·
εργαστούν μαζί μας στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη
πρωτοβουλιών ενδυνάμωσης της διασυνοριακής συνεργασίας, εμπλουτισμού και
βελτίωσης του περιεχομένου της, κεφαλαιοποίησης και βέλτιστης δυνατής
προσαρμογής της ευρωπαϊκής εμπειρίας,
·
διευκολύνουν την υιοθέτηση των διαθέσιμων εργαλείων
αλλά και να κινητοποιήσουν τους αναγκαίους πόρους προς αυτήν την κατεύθυνση
Πρέπει να εντείνουμε το βηματισμό μας ούτως ώστε το
επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο να σηματοδοτήσει μια νέου τύπου
προσέγγιση των διασυνοριακών περιοχών, ανοίγοντας την εικόνα που θα υπερβαίνει
τα σύνορα.
Σε συνθήκες αποσταθεροποίησης και έντασης των
γεωπολιτικών προκλήσεων, εμείς εργαζόμασταν και εργαζόμαστε για μια Ευρώπη που
λύνει τα προβλήματα της με περισσότερη Ευρώπη.
