Κείμενο διαπραγμάτευσης για την ''πολυεπίπεδη διακυβέρνηση''
Ο Ευρωπαϊκός Όμιλος Εδαφικής Συνεργασίας ΕΟΕΣ – Αμφικτυονία διοργάνωσε διήμερη συνάντηση εργασίας με Θέμα τη Λευκή Βίβλο για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, της Επιτροπής Περιφερειών
Ο Ευρωπαϊκός Όμιλος Εδαφικής Συνεργασίας ΕΟΕΣ – Αμφικτυονία διοργάνωσε διήμερη συνάντηση εργασίας με Θέμα τη Λευκή Βίβλο για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, της Επιτροπής Περιφερειών, στις 12 και 13 Νοεμβρίου 2009, στην Ύδρα. Από τον Σεπτέμβριο του 2009 η Λευκή Βίβλος είχε σταλεί σε όλους τους Δήμους – μέλη του Ε.Ο.Ε.Σ.
Στη συνάντηση συμμετείχε και παρουσίασε το κείμενο της Λευκής Βίβλου ο κ. Μανώλης Δαρδούφας, εκπρόσωπος της Επιτροπής Περιφερειών, ενώ τους βασικούς άξονες για τη συζήτηση και διαβούλευση του κειμένου είχαν επεξεργασθεί και παρουσίασαν στελέχη της Ελληνικής Εταιρίας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ).
Επίσης στη συνάντηση συμμετείχαν εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης αιρετοί εκπρόσωποι της ΤΕΔΚ του Νομού Αττικής και εκπρόσωποι της ΕΕΤΑΑ.
Το σύνολο των μελών του ΕΟΕΣ «Αμφικτυονία» :
1. Αποφάσισαν να διατρανώσουν τη συμμετοχή τους στη διαβούλευση για την «πολυεπίπεδη διακυβέρνηση» αφ’ ενός γιατί θεωρούν υποχρέωση αλλά και δικαίωμα να συμβάλλουν στην κοινή προσπάθεια για μια Ευρώπη πολυπολιτισμική, με όραμα, με σεβασμό στην ιδιαιτερότητα και τον Πολίτη του τόπου και αφετέρου γιατί πιστεύει ότι η συμμετοχή σ’ αυτή την κοινή προσπάθεια, θ’ αναβαθμίσει τόσο τη δική της λειτουργία όσο (και πολύ περισσότερο) το σύνολο των τοπικών αρχών και της τοπικής αυτοδιοίκησης, μέσω της αναβάθμισης και αναζωογόνησης της λειτουργίας των μελών της.
2. Δεσμεύτηκαν ν’ αναλάβουν πρωτοβουλίες προς όλες τις κατευθύνσεις και σ’ όλα τα επίπεδα έτσι ώστε το εγχείρημα να λάβει συλλογική και συνολική μορφή, συντεταγμένα και συντονισμένα. Ως η αναγκαία προϋπόθεση ισότιμης και αποτελεσματικής παρέμβασης των τόπων και των περιφερειών στη διαδικασία της διαβούλευσης με το κράτος και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
3. Παράλληλα με την έκφραση της βούλησης για συμμετοχή, διαπιστώθηκε και η αδυναμία τόσο του φορέα και των μελών, όσο και του συνόλου των τοπικών φορέων κυρίως των μεσογειακών χωρών να συμμετέχουν στο διάλογο ουσιαστικά και δημιουργικά. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ενίσχυση του τοπικού επιπέδου από την Επιτροπή των Περιφερειών, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το κράτος, με κάθε τρόπο και μέσο (θεσμικό πλαίσιο, χρηματοδότηση, μεταφορά εμπειριών και πρακτικών, πλήρη και κωδικοποιημένη πληροφόρηση, νέες τεχνολογίες και νέα γνώση).
Ως παράδειγμα θα θέλαμε να προτείνουμε τη σύσταση κεντρικής υπηρεσίας ή οργάνου σ’ εθνικό επίπεδο με τη συνεργασία και σύμπραξη Υπουργείου – ων (π.χ. Εσωτερικών) και τοπικών περιφερειακών αρχών, με διπλή αποστολή :
α) Προς ευρωπαϊκό επίπεδο για θέματα :
· Νομοθεσίας (ενσωμάτωση κοινοτικής νομοθεσίας )
· Πολιτικών εφαρμογών, πρακτικών
· Προγραμμάτων κ.λ.π.
β) Προς το τοπικό επίπεδο για :
· Καταγραφή – συγκέντρωση – Αξιολόγηση τοπικών πρακτικών και εφαρμογών, αναγκών υποστήριξης κ.λ.π.
· Συγκέντρωση – αναγκαίων στοιχείων και συμπλήρωση δεικτών σ’ εθνικό επίπεδο αλλά και σ’ ευρωπαϊκό
· Προώθηση – ενίσχυση – υποστήριξη της επικοινωνίας – σύνδεσης και του συντονισμού μεταξύ τόπων – περιφερειών αλλά και μεταξύ τόπου και Ευρωπαϊκής Ένωσης
Είναι ευνόητο, όπως αναφέρεται και στη Λευκή Βίβλο, μόνο όταν οι τοπικές κοινωνίες αναδειχθούν σε κοινωνίες της γνώσης θ’ αποκτήσουν τη δυνατότητα και ικανότητα να συμμετέχουν ισότιμα και δημιουργικά στη διαβούλευση.
4. Προτείνεται ως πρώτη αρχή του διαλόγου ο σεβασμός από τα υπερτοπικά κέντρα της ιδιαιτερότητας και της ταυτότητας του τοπικού επιπέδου.
Κάθε απόφαση και πολιτική που λαμβάνεται σ’ ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο θα πρέπει να έχει σεβαστεί και ενσωματώσει την τοπική ιδιαιτερότητα, ν’ αποτρέπει ρήξεις και να προφυλάσσει την ακύρωση πολιτικών από τοπικές ομφαλοσκοπήσεις και συσπειρώσεις.
Οι αρχές του ισχυρού Κέντρου (σ’ εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο) οφείλουν να συμβάλλουν, να συνεισφέρουν στην προσπάθεια του τοπικού επιπέδου να κατακτήσει την ταυτότητά του, να επιλέξει τους στόχους και την πορεία του και να ενταχθεί στην κοινή προσπάθεια για ευημερία, με τις αντίστοιχες αρχές σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Να θεσμοθετηθούν για το λόγο αυτό διαδικασίες, εργαλεία, μηχανισμοί, να υλοποιηθούν μελέτες και έρευνες έτσι ώστε ο κάθε τόπος να γνωρίζει τι θέλει, τι ζητά, με ποιους θα συνεργαστεί και πως θ’ αξιοποιήσει στοχευμένα και όχι σπάταλα κάθε διαθέσιμο πόρο (ανθρώπινο και φυσικό).
Ενδεικτικά προτείνεται :
Ø Σύσταση Τοπικού Δικτύου και λειτουργία του με τον συντονισμό και την υποστήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ø Διερεύνηση δυναμικότητας τοπικού παραγωγικού συστήματος
Ø Καταγραφή και ηλεκτρονική καταχώρηση του τοπικού Ανθρώπινου Δυναμικού και κυρίως των ανέργων και των κοινωνικών ευπαθών ομάδων
Ø Διερεύνηση δυνατοτήτων ανάληψης συλλογικών δραστηριοτήτων σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της δυναμικότητας του τοπικού παραγωγικού συστήματος και αύξησης της απασχόλησης προωθώντας τον τομέα της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας.
5. Η αναγνώριση της «αξίας της ιδιαιτερότητας» δεν πρέπει (λόγω του κατακερματισμού) να οδηγήσει σε διατάραξη ή και διάρρηξη των σχέσεων τόσο μεταξύ των χωροεδαφικών ενοτήτων όσο και μεταξύ των ανωτέρων επιπέδων διοίκησης και εξουσίας. Απεναντίας η «ιδιαιτερότητα» πρέπει ν’ αποτελέσει το στοιχείο που θα οδηγήσει σε μια αναβαθμισμένη οριζόντια σχέση συνεργασίας και αλληλεγγύης (μεταξύ των τόπων ενισχύοντας τη διαδικασία της εδαφικής συνεργασίας) καθώς, επίσης, και σε μια δημιουργική κάθετη σχέση (τόπος – περιφέρεια- κράτος – Ε.Ε.).
Η αναγνώριση της «ιδιαιτερότητας» ως βασική αρχή που θα διέπει πλέον την κάθε σχέση θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα και την διαδραστικότητα των αποφάσεων και των πολιτικών, που λαμβάνονται σε διαφορετικά επίπεδα.
Η διαπραγμάτευση για την «πολυεπίπεδη διακυβέρνηση» θα πρέπει να επιβάλλει μια μόνιμη σταθερή θεσμική συνεργασία όλων των επιπέδων άσκησης εξουσίας. Αυτή η ειλικρινής συνεργασία θα οδηγήσει στη χειραφέτηση των χωροεδαφικών ενοτήτων αναγκαία προϋπόθεση και συνθήκη για μια χειραφετημένη Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η ευόδωση αυτής της συνεργασίας απαιτεί τη δημιουργία και λειτουργία μηχανισμών και δομών, νέα διάταξη επιστημονικού δυναμικού, υλοποίηση μεθοδολογικών εργαλείων και μελετών, αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας, ενίσχυση της ενημέρωσης από πάνω προς τα κάτω αλλά και κυρίως από τα κάτω προς τα πάνω.
Ενδεικτικά προτείνονται :
Ø Γραφεία Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στους ΟΤΑ
Ø Μηχανισμοί στήριξης του τοπικού επιπέδου σε περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο, όπως Portal σ’ εθνικό επίπεδο, Περιφερειακά παρατηρητήρια και Δίκτυα,
Ø Δομημένη, θεσμικά κατοχυρωμένη διαδικασία συνεργασίας και συμμετοχής από τα κάτω προς τα πάνω με την εγγύηση και υποστήριξη (χρηματοδότηση π.χ.) από το ανώτερο επίπεδο (Ευρωπαϊκή Ένωση), με τη δυνατότητα απ’ ευθείας σύνδεσης και επικοινωνίας των δύο επιπέδων (τοπικό – ευρωπαϊκό).
Ø Μονάδα ή Υπηρεσία Μέτρησης των επιδράσεων και των επιπτώσεων στο τοπικό επίπεδο των πολιτικών που λαμβάνονται σ’ ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
6. Ο ΕΟΕΣ προβληματίστηκε και προτείνει με τη σύμφωνη γνώμη των μελών του πεδία προνομιακής συνεργασίας όπου η κοινή κι συντονισμένη παρέμβαση απαιτείται για τη δημιουργία θετικών αποτελεσμάτων.
Ø Περιβάλλον
Ø Εργασία – Ανεργία
Ø Καταπολέμηση της περιθωριοποίησης και την απαξίωσης του τόπου
Ø Πολιτισμός (άυλος, αξιοποίηση πολιτιστικού αποθέματος, πολιτιστική κληρονομιά)
Ø Σχέσεις Αστικού – Αγροτικού χώρου
Ø Κρίση τοπικών παραγωγικών συστημάτων
Ø Σχέση παγκοσμιοποίησης και τοπικότητας
Ø Σύγχρονο λειτουργικό θεσμικό πλαίσιο ενισχυτικό της διαδικασίας της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης
Ø Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών και πρακτικών – εφαρμογών σε Μεσογειακό περιφερειακό επίπεδο.
Ø Πράσινη Ανάπτυξη – Ανάδειξη νέων τοπικών πρωτοβουλιών - συνδυασμός φυσικών και ανθρώπινων πόρων – νέο μοντέλο ανάπτυξης.
Ø Ανάδειξη, προώθηση του τομέα της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
7. Για την προώθηση της Λευκής Βίβλου ο ΕΟΕΣ και τα μέλη του προτίθενται ν΄αναλάβουν μια σειρά πρωτοβουλιών όπως :
o Να ενημερώσουν για τα Θέματα της Λευκής Βίβλου τα Δημοτικά Συμβούλια των μελών του ΕΟΕΣ – Αμφικτυονία
o Ν’ αποστείλουν σχετικό κείμενο προς το Υπουργείο Εσωτερικών, το Υπουργείο Εξωτερικών και τους Ευρωβουλευτές (τόσο της Ελλάδας όσο και των χωρών από όπου προέρχονται μέλη του ΕΟΕΣ) και να επιδιώξει συναντήσεις με την ηγεσία των Υπουργείων με θέμα την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και την επιδίωξη Συνεργασίας.
o Ν’ αποκτήσουν συνομιλητές, και συγκεκριμένα τους εκπροσώπους των περιφερειών που έχουν προχωρήσει το Εδαφικό Σύμφωνο, τους εκπροσώπους της χώρας μας στην Επιτροπή Περιφερειών, τις αρμόδιες επιτροπές των Τοπικών Ενώσεων Δήμων και Κοινοτήτων των Νομών της χώρας, της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος, καθώς και τις Ενώσεις Δήμων Κύπρου, Γαλλίας και Ιταλίας, χωρών μελών του ΕΟΕΣ Αμφικτυονία.
Επίσης θεωρήθηκε ιδιαίτερα σημαντική η διερεύνηση επαφών με την Επιτροπή Περιφερειών και τους άλλους ΕΟΕΣ που λειτουργούν, με στόχο, πέρα από την εντατικοποίηση του διαλόγου και την διοργάνωση Ευρωμεσογειακού Συνεδρίου για τη Λευκή Βίβλο, καθώς και την ανάληψη πρωτοβουλίας από την Επιτροπή Περιφερειών για την ενίσχυση διεργασίας στα θέματα ανεργίας και αποκλεισμού πληθυσμιακών ομάδων και τόπων, κατά το πρότυπο του Συμφώνου των Δημάρχων.
